Tenderfase
Het projectteam van Bajeskwartier bestaat uit ruim 60 mensen, met ontwikkelaars, stedenbouwers, sloopexperts, duurzaamheidskenners, constructeurs en architecten. Met dit team maakte Bajeskwartier C.V. in 2018 het winnende plan voor de herontwikkeling van de oude Bijlmerbajes. Het Rijksvastgoedbedrijf droeg de grond vervolgens over aan Bajeskwartier C.V., waarmee het startschot werd gegeven om de plannen van de tender verder uit te werken in een schetsontwerp.
Schetsontwerp
Het schetsontwerp (SO) is een eerste verkenning van de mogelijkheden van een wijk of gebouw. In deze fase worden meerdere varianten gemaakt van een mogelijke stedenbouwkundige opzet, de gebouwen, het programma en de openbare ruimte, die vervolgens op haalbaarheid worden getoetst. In het SO worden de contouren van de wijk en de gebouwen bepaald en hoe de elementen ongeveer in de ruimte worden geplaatst. Er is onderzocht voor wie Bajeskwartier mogelijk een interessante wijk is, welke woningen daar bij passen en of er voldoende diversiteit is.
In het SO is Bajeskwartier op hoofdlijnen ontworpen als wijk met zeven torens, met daartussen tientallen tuinen en water dat de wijk ingetrokken wordt. De ‘Kalverstraat’ dient als verbindende boulevard en de Amstelstroomlaan als ontsluiting naar de stad. Het hoofdgebouw blijft bewaard en één van de gevangenistorens wordt getransformeerd tot Groene Toren. In het SO is ook de globale hoogte van de gebouwen bekeken, zijn bruggen geplot en is een eerste aanname gedaan over waar groen komt. Van de bestaande gebouwen is de technische staat onderzocht en is een plan gemaakt voor parkeren en voor het smart grid dat de wijk straks van duurzame energie voorziet. Het uiterlijk van de gebouwen en de indeling in specifieke woningen wordt pas later bepaald, in schetsvorm bij het Voorlopig Ontwerp en later bij het Definitief Ontwerp.
Voorlopig Ontwerp
In deze fase landen de verschillende programmaonderdelen van de wijk op de best mogelijke plek. Op hoofdlijnen weten we nu waar koop, huur, horeca, kinderopvang en kunstplekken komen. Hoe groot alle ruimtes worden en hoe de gevel eruit ziet, wordt hooguit schetsmatig vastgelegd. Gebouwen, wegen en tuinen vinden in het voorlopig ontwerp (VO) hun definitieve locatie en van de gebouwen worden de contouren bepaald. Zo kan ook de landschapsontwerper aan het werk om de openbare ruimte rond de gebouwen en wegen te ontwerpen. Een VO kan nog steeds veranderen. Het wordt namelijk continu getoetst op haalbaarheid, bijvoorbeeld van de constructie. Pas als het VO goedgekeurd is, kan het ontwerp tot op detailniveau uitgedacht worden tot Definitief Ontwerp (DO).
Definitief Ontwerp
Op basis van het VO worden er allerlei onderzoeken losgelaten op de ontwerpen van de wijk. De installatie-structuur wordt doorgelicht en de constructie van gebouwen berekend. Het gaat nu van schets naar echt ontwerp, waarbij gezocht wordt naar passende materialen die ook weer worden getoetst op haalbaarheid. In deze fase worden de plattegronden van woningen en bedrijfsruimtes getekend. Ook worden de gevels nu uit-ontworpen tot het definitieve gebouw. De openbare ruimte wordt uitgedacht; van welke steen er op de stoep komt tot welke planten worden aangeplant op de daktuinen om de bestaande flora en fauna te versterken. Na goedkeuring van het DO gaan we over tot het Technisch Ontwerp en Uitvoering, en is het ontwerpwerk van de architect grotendeels klaar. Het Definitief Ontwerp is een overgangsfase van ontwerp naar techniek.
Technisch Ontwerp en Uitvoering
Nadat het Definitief Ontwerp is afgerond volgt een verdere technische uitwerking. Het ontwerp staat grotendeels vast, waarna meer en meer partijen aan tafel komen die betrokken zijn bij het leveren van bouwmaterialen of gebouwonderdelen, en bouwers die dit op de locatie verwerken of monteren. Het eindresultaat is woningen, bedrijfsruimten en parkeerplaatsen die klaar zijn voor gebruik.
Het ontwikkelproces is in het algemeen, maar bij een grote ontwikkeling als Bajeskwartier in het bijzonder, een langdurig proces. Veelal niet zichtbaar voor het publiek. Beetje bij beetje krijgen de plannen vorm, van grof naar fijn. Pas wanneer ontwerp en techniek voldoende kwaliteit hebben en het product is afgestemd op de vraag van de markt, wordt de ontwikkeling op de locatie zichtbaar voor de buitenwereld. Een ontwikkeling is dus meer dan alleen bouwen. Er gaat een intensief ontwerpproces aan vooraf.