Steeds meer mensen trekken naar de stad om te wonen en werken, maar ook om te ontspannen en te recreëren. Naast de vele mogelijkheden en gemakken die de stad biedt, betekent het ook een extra grote belasting voor de fysieke leefomgeving. Want al die mensen moeten zich voeden, kleden en verplaatsen. Grote uitdagingen hierbij zijn het organiseren van afvalstromen, duurzame mobiliteit, goede luchtkwaliteit en een leefomgeving die stimuleert om voldoende te bewegen en gezond te eten. De Smart City Expo agendeerde veel van deze uitdagingen waarbij het veel ging over leefbaarheid, digitale veranderingen en de impact op steden, maar ook inclusieve steden en de impact van de deeleconomie. Sociale verbondenheid in de buurt draagt bij aan je woongeluk maar is lang niet altijd vanzelfsprekend. Bajeskwartier wordt ook een inclusieve stadswijk en juist digitale, sociale platformen hebben een kans om met digitale sociale verbindingen fysieke plekken voor ontmoeting te activeren en zo sociale interactie te vergroten.
De ontwikkeling van het Bajeskwartier staat voor dezelfde grootstedelijke vraagstukken als hierboven beschreven, en biedt tegelijkertijd een kans om deze fundamenteel anders aan te pakken. Gezondheid en duurzaamheid zijn al vanaf het begin belangrijke uitgangspunten bij het ontwikkelen van de plannen. Typische Smart City onderdelen zijn een Smart Grid om energie binnen de wijk op te wekken en te distribueren waar er energievraag is. Maar ook de grootste deelmobiliteitshub van Amsterdam moet in Bajeskwartier duurzame mobiliteit voor iedereen toegankelijk maken. Het Healthy Urban Living Lab is een samenwerking tussen het Bajeskwartier en de Hogeschool van Amsterdam en onderzoekt hoe de impact van nieuwe stadsontwikkeling op gezond gedrag van de gebruikers kan worden vergroot. Maar de link tussen smart city, nieuwe digitale, sociale platformen en de toekomstige bewoners is een aspect wat we in Bajeskwartier nog niet actief hebben verkend.
Sociale platformen & Citizen Science
De grootste kans om met digitale technieken gezond gedrag en sociale interactie te bevorderen ligt misschien wel in de digitale deelplatformen, ook wel de ‘platform economy’ genoemd. Veel van deze platformen kennen we al zoals Airbnb of Uber. In feite zijn dit bedrijven die transacties tussen mensen mogelijk maken en daar op verdienen. Maar de wereld van de deelplatformen is enorm in beweging, zo merkten we op de Smart City Expo. Als alternatief voor Airbnb wordt er gewerkt aan Fairbnb. Een sociaal platform zonder winstoogmerk waarbij een deel van de opbrengsten teruggaat naar sociale initiatieven in de buurt. Maar ook apps zoals GrowIt waarmee je collectieve tuinen kan beheren, tuinierafspraken kan maken en online kan stemmen over nieuwe planten. Of Atleto waarmee je sportafspraken kan maken. Dit is pas een greep uit de sociale platformen, want de mogelijkheden en het aantal toepassingen lijkt eindeloos.
Uniek is om de mogelijkheden van de sociale platformen te combineren met voorzieningen in de wijk. Denk bijvoorbeeld aan sportvoorzieningen in de openbare ruimte die door de sociale sportapp gebruikt kunnen worden om met een groepje af te spreken. Of gemeenschappelijke tuinen (urban gardens) waarbij het buurtbeheer dankzij een tuinierapp een stuk makkelijker te organiseren is, zeker voor een wijk met 1.350 appartementen. Een interessante vraag voor het living lab is daarmee hoe de sociale platforms de gezondheidsimpact van sport- en groenvoorzieningen in Bajeskwartier verder kunnen vergroten.
Een ander interessante bevinding is het gebruiken van sensoren door bewoners. De gemeente Zwolle is bijvoorbeeld in de wijk Stadshagen met bewoners bezig om de impact van klimaatverandering op de wijk beter in kaart te brengen met een Citizen Science programma. Dit leidt niet alleen tot meer inzicht in bijvoorbeeld wateroverlast, maar ook tot meer betrokkenheid bij het bedenken en implementeren van oplossingen hiervoor. Oftewel, nieuwe technologische oplossingen zoals sensoren gecombineerd met een digitaal en fysiek programma kan bewoners onderdeel maken van de smart city oplossing, in plaats van dat ze deze alleen maar ondervinden. Bovendien maakt het de smart city toegankelijk voor alle bewoners.
Bajeskwartier: De inclusieve, gezonde Smart City
De plannen voor Bajeskwartier hebben alles in huis om een voorbeeld te worden van een inclusieve en gezonde Smart City. Met slimme energie- en mobiliteitssystemen maar ook gezonde openbare ruimten met een tuinenlandschap en sportvoorzieningen en tal van ontmoetingsplekken. Door sociale platforms te combineren met deze oplossingen ontstaat er een nieuwe ‘digitale’ stadswijk die een gezond en sociaal gebruik van de ‘fysieke’ wijk kan versterken. Een interessant vraagstuk die we graag oppakken in Bajeskwartier!
Meer weten of samenwerken in het Healthy Urban Living Lab voor een gezonde, slimme stad in Bajeskwartier, neem dan contact op met het Living Lab via HLL@HvA.nl.
Anouk van der Steen (rechts) is Docent bij de Hogeschool van Amsterdam en onderzoeker van het Healthy Urban Living Lab in Bajeskwartier.
Maarten Markus (links)is Projectmanager Duurzaamheid bij AM en initiatiefnemer van het Healthy Urban Living Lab